Wizyta u lekarza zazwyczaj kojarzy nam się ze stresem, bólem i wszelkimi dolegliwościami, które temu towarzyszą. Często jest to doraźna pomoc w związku z przeziębieniem, anginą, bólem brzucha. Nierzadko udajemy się również do specjalisty danej dziedziny z konkretnym problemem.
A co w przypadku kiedy czujemy się zdrowi i nic nam nie dolega? Czy wtedy również powinniśmy chodzić do lekarza? Robić jakieś badania?
Oczywiście, że tak!
W gabinetach lekarskich a szczególnie podstawowej opieki zdrowotnej (lekarz rodzinny) spotkamy w większej części pacjentki płci żeńskiej. Mężczyźni zazwyczaj nie lubią „się narzucać” i w dużej mierze przychodzą wtedy kiedy jest już za późno. W tym miejscu duży apel do Was Szanowne Panie, abyście zadbały o waszych chłopaków, mężów, ojców – bo zdrowie to jeden z najważniejszych elementów naszego życia!
Ale może najpierw kilka słów o samej profilaktyce i czym ona w ogóle jest? Kiedy poszukamy sobie definicję tego słowa czyli – działanie mające na celu zapobieganie niekorzystnym zjawiskom/chorobom – uwagę powinniśmy skierować przede wszystkim na słowo „zapobieganie”. Tym właśnie jest profilaktyka! Powinniśmy robić wszystko aby czemuś zapobiec. W medycynie jest to duży worek, który w zależności od wieku obejmuje inne działania profilaktyczne – u dzieci to przede wszystkim szczepienia, natomiast u młodzieży i dorosłych to głównie bilanse i badania okresowe.
W tym artykule chciałabym skupić się na tej drugiej grupie – czyli co powinniśmy rozumieć pod słowem „badania okresowe”, kiedy i jak je wykonywać?
Zacznę od grupy nastolatków i młodzieży. Jest to grupa, która do 18 roku życia jest jeszcze pod opieką pediatry. Wówczas podczas wykonywanych bilansów zdrowia lekarz sprawdza m.in. wagę, wzrost, ciśnienie tętnicze, wzrok, cechy dojrzewania płciowego. U dziewczynek lekarz pyta o miesiączkowanie, datę ostatniej miesiączki oraz jej regularność. Jeśli rodzice lub sam pacjent/pacjentka mają jakieś wątpliwości/dolegliwości jest to dobry czas żeby to zgłosić i głębiej się temu przyjrzeć.
Zdajemy sobie sprawę z tego, że okres dojrzewania jest niezwykle trudnym czasem w życiu nastolatka. Może zdarzyć się tak, że chłopak czy dziewczyna mają problem, o którym wstydzą się powiedzieć przy rodzicu dlatego również i taki aspekt należy wziąć pod uwagę. Podczas takich bilansów zdarza się wykryć m.in. nadciśnienie tętnicze, wadę wzroku, wady postawy. Im wcześniej postawimy diagnozę – tym szybciej wdrożymy odpowiednie działania.
O czym jeszcze myśleć w kategorii profilaktyki u młodzieży? Jednym z takich działań jest także szczepienie przeciwko wirusowi HPV. W Polsce od kilku lat obserwuje się obniżenie wieku podejmowania współżycia seksualnego. Tym samym coraz młodsze kobiety są narażone na zarażenie wirusem HPV przenoszonym drogą płciową. Wirus HPV a szczególnie podtyp 16 i 18 są odpowiedzialne za rozwój raka szyjki macicy. W Polsce rozpoznaje się raka szyjki macicy u około 3 tys. kobiet rocznie, a połowa z nich na tę chorobę umiera. HPV może także przyczyniać się do powstawania innych, rzadszych nowotworów takich jak np. raki pochwy i sromu czy rak prącia i odbytu, brodawczaki krtani. W Polsce w niektórych województwach są odpowiednie programy profilaktyczne, które obejmują dziewczynki zwykle w wieku 13 lat. Natomiast jeśli któraś z dziewcząt lub chłopców nie była szczepiona – to namawiam, aby to bardzo poważnie rozważyć.
Okres dojrzewania niesie ze sobą bardzo wiele rozmaitych zmian w życiu młodego człowieka. U dziewcząt jest to czas kiedy pojawia się pierwsza miesiączka (prawidłowo powinno to nastąpić do 16 roku życia). Mówi się, że przez pierwsze 5 lat cykle menstruacyjne mogą być nieregularne i nie powinno wzbudzać to obaw. Miesiączkowanie a szczególnie obfite niesie ze sobą ryzyko dużej ilości krwi, a przy nieodpowiedniej diecie może prowadzić do niedokrwistości (anemii) z niedoboru żelaza. Tym samym jeśli pacjentka zgłasza objawy typu zasłabnięcia, zawroty głowy, osłabienie, mroczki przed oczami – należy wykonać morfologię krwi.
Jeszcze raz bardzo chciałabym podkreślić, aby poważnie podejść do tematu bilansu nastolatka. Zdarza się często, że rodzice o tym zapominają, tłumacząc się brakiem dolegliwości u swojego dziecka. Natomiast jest to czas aby móc przyjrzeć się młodemu człowiekowi i wykluczyć także choroby, które potencjalnie wcale nie muszą dawać objawów – np. nadciśnienie tętnicze. W społeczeństwie często uznawane za chorobę starszych osób, niemniej jednak również obserwowane wśród młodzieży.
Okres nastoletni to także czas podejmowania wyborów – szkoły, sportu, hobby. Tym samym rozmowa z lekarzem jest bardzo dobrym elementem aby sprawdzić, czy pacjent/pacjentka nie mają przeciwwskazań do realizacji swoich planów.
Jeszcze raz bardzo serdecznie zachęcam do profilaktyki u młodzieży, a w następnym artykule porozmawiamy o działaniach profilaktycznych u osób dorosłych.
* zdjęcie pobrane z portalu freepik.com
Może Ci się spodobać
...